Indian coral is a precious tree/ਮੰਦਾਰ/ਤੋਤਾ ਫਲ/ਸਵਰਗ ਰੁੱਖ/ਲੇਖ ਜਸਬੀਰ ਵਾਟਾਂਵਾਲੀਆ
ਮੰਦਾਰ ਜਾਂ ਤੋਤਾ ਫਲ (Erythrina indica)
ਮੰਦਾਰ ਜਾਂ ਤੋਤਾ ਫਲ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਂ Erythrina indica ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਕੋਰਲ ਟ੍ਰੀ,ਪਰਿਭਦਰ, ਪੰਗੇਰਾ, ਗਧਾ ਪਲਾਸ਼, Lenten tree, Tiger claw ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਾਰ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲਾ ਪਤਝੜੀ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਦੀ ਉਚਾਈ ਕਰੀਬ 60-80 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਫੁੱਲ-ਫਲ਼
ਇਸਦੇ ਪੱਤੇ ਤਿੰਨ ਹੀਰੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਲੀਫਲੈੱਟਸ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲਗਭਗ 6 ਇੰਚ ਲੰਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਪੱਤੇ ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਝਾੜਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫੁੱਲ ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਸਿਰੇ ‘ਤੇ ਗੁੱਛਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸੂਹੇ ਲਾਲ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਫੁੱਲ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫੁੱਲ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਦੇ ਭਖਦੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਫੁੱਲ ਪਤਝੜ ਮਗਰੋਂ ਖਿੜ ਕੇ ਬਹੁਤ ਦਿਲ ਖਿਚਵਾ ਨਜਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਢੱਕ (ਕੇਸੂ) ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਬੀਨ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਲਗਭਗ 15 ਇੰਚ ਲੰਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਮਈ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਪੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਮੰਦਾਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ
ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਲਮਾ ਰਾਹੀਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਾਰ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਮੰਤਵੀ ਰੁੱਖ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਲੈਡਸਕੇਪਿੰਗ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਚਾਰੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਮਾਤਾਰਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਫੀਡ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਕੋਰਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਸਪਾਉਟ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵਪਾਰ ਵਜੋਂ ਮੰਦਾਰ
ਇਹ ਵਪਾਰਕ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹਵਾ ਰੋਕੂ ਅਤੇ ਛਾਂਦਾਰ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਮੰਦਾਰ ਦਾ ਰੁੱਖ, ਮਿਰਚ, ਵਨੀਲਾ, ਅਤੇ ਅੰਗੂਰ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਵੇਲਾਂ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਛਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਪੂਰਬੀ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਕੋਕੋ ਅਤੇ ਕੌਫੀ ਲਈ ਛਾਂਦਾਰ ਰੁੱਖ ਵਜੋਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੁੱਖ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਛਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ। ਮੰਦਾਰ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਕੌਫੀ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਛਾਂਦਾਰ ਰੁੱਖ ਵਜੋਂ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੇ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਦੀ ਲੱਕੜ
ਮੰਦਾਰ/ਕੋਰਲ ਰੁੱਖ ਦੀ ਲੱਕੜ ਹਲਕੀ ਅਤੇ ਨਰਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪੈਕਿੰਗ ਬਕਸੇ, ਤਸਵੀਰ ਫਰੇਮ ਬਣਾਉਣ ਜਾਂ ਪਲਪ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਡਾਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਚ ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਮੰਦਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਜਾਵਟੀ ਰੁੱਖ ਦੇ ਤੌਰ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਮਿਆਨੇ ਕੱਦ ਦੇ ਇਸ ਰੁੱਖ ਦੇ ਭਖਦੇ ਲਾਲ ਸੂਹੇ ਫੁੱਲ ਪਤਝੜ ਮਗਰੋਂ ਖਿੜ ਕੇ ਬਹੁਤ ਦਿਲ ਖਿਚਵਾਂ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਢੱਕ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਵੀ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਰੁੱਖ ਦੇ ਖਿੜੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵੱਲ ਪੰਛੀ ਬਹੁਤ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਾਰ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਵੱਧ ਉਪਜਾਊ ਬਨਾਉਣ ਦੇ ਵੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੰਦਾਰ ਰੁੱਖ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ Erythrina variegata, erythrina stricta, erythrina suberosa ਅਤੇ erythrina blakei ਹਨ।
ਮੰਦਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਸਵਰਗ ਰੁੱਖ ਦਾ ਰੁਤਬਾ
ਮਿਤਾਹਸਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆਂ ਵੀ ਮੰਦਾਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਕਾਫੀ ਮਹੱਤਪੂਰਨ ਹੈ। ਮੰਦਾਰ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਦੇ ਰੁੱਖ ਹੋਣ ਦਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਜਾ ਪੰਜ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਸਵਰਗ ਦੇ ਇਹ ਪੰਜ ਰੁੱਖ ਹਨ ਮੰਦਾਰ, ਪਾਰਜਾਤ, ਸੰਤਾਨ, ਕਲਪ-ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਹਰੀ-ਚੰਦਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਮੰਦਾਰ ਦੀ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਰਤੋਂ
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ, ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਸੱਕ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿਚ ਸਾੜ ਵਿਰੋਧੀ ਗੁਣ
ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਸੱਕ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾੜ ਵਿਰੋਧੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੋਜ-ਸਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਵਿਚ ਐਨਲਜੈਸਿਕ, ਦਰਦ-ਨਿਵਾਰਕ ਗੁਣ
ਕੁਝ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਉਪਚਾਰ ਮੰਦਾਰ ਨੂੰ ਉਸ ਸੰਭਾਵੀ ਐਨਾਲਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ ਗੁਣ
ਮੰਦਾਰ ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗਠੀਏ ਸਮੇਤ ਗਠੀਏ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਅਲਾਮਤਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕਾਫੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਵਿਚ ਐਂਟੀ-ਮਾਈਕ੍ਰੋਬਾਇਲ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਫੰਗਲ ਗੁਣ
ਮੰਦਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਵਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਵੀ ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਐਂਟੀਫੰਗਲ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ
ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਜਾਂ ਸੱਕ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਪੇਸਟ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਬੁਖਾਰ ਵਿਚ ਲਾਭ
ਅਨੇਕਾਂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਾਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਗੁਣ ਹਨ ਜੋ ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮੰਦਾਰ ਨਾਲ ਸਾਹ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ
ਕੁਝ ਰਵਾਇਤੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਮੰਦਾਰ ਨੂੰ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੰਘ ਅਤੇ ਦਮਾ ਦੇ ਉਪਚਾਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਬਵਾਸੀਰ ਵਿਚ ਲਾਹੇਵੰਦ
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਗੁਣ ਹਨ ਜੋ ਬਵਾਸੀਰ ਅਤੇ ਬਵਾਸੀਰ ਵਰਗੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਮਾਹਵਾਰੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਮੰਦਾਰ
ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੀਆਂ ਬੇਨਿਯਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਲਈ
ਮੰਦਾਰ ਨੂੰ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰ ਦੀਆਂ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਦੁਆਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨੋਟ- ਮੰਦਾਰ ਜਾਂ ਤੋਤਾ ਫਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਹਤ ਮਾਹਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜਰੂਰ ਲਵੋ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਉਪਲੱਭਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਟਰਾਂਸਲੇਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਸਟੀਕਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
-ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਹੈ ਢੱਕ/ਪਲਾਸ/ਕੇਸੂ ਦਾ ਰੁੱਖ- ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ
–ਸਿੰਮਲ ਰੁੱਖ ਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਫਾਇਦੇ ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹੋ